Empatia nie jest czymś, z czym się rodzimy. To cecha nabyta, wyćwiczona. Nie jest chyba wielkim zaskoczeniem, że odpowiedzialni za rozwój empatii u dziecka są rodzice. Tego nie nauczy szkoła, a przynajmniej nie polska, bo w Danii takie zajęcia znajdują się w programie edukacyjnym. My jednak musimy radzić sobie z tym sami.
I czy naprawdę jest aż tak ważna? Cóż, jeśli chcesz, aby Twoje dziecko lepiej radziło sobie w życiu, odpowiedź brzmi: tak. Jeśli chcesz aby potrafiło zidentyfikować własne emocje i dojść z nimi do ładu - wciąż “tak”. Badania dowodzą, że dzieci i młodzież z wysoko rozwiniętą empatią radzą sobie lepiej w grupie rówieśników i są mniej podatne na problemy i choroby, na przykład depresję. Jak więc widzisz, gra jest warta świeczki.
Empatia to po prostu “umiejętność zrozumienia innych ludzi oraz zdolność współodczuwania z nimi ich uczuć i emocji. Jest to dar wczuwania się w sytuację innych ludzi i zrozumienia motywów nimi kierujących, jako źródeł ich decyzji i postaw. Empatia jest podstawową cechą umożliwiającą prawidłowy dialog zarówno na płaszczyźnie interpersonalnej jak i ogólnospołecznej.” (źródło: Wikipedia).
Pierwszy i najważniejszy sposób to dawanie przykładu. Tego się nie obejdzie. Dzieci naśladują rodziców, gdyż zachowanie opiekunów wydaje im się jedynym słusznym wzorcem. Jeśli więc rodzic potrafi okazywać i nazywać uczucia, dziecko w naturalny sposób przejmie od niego tę umiejętność. W wielu domach wciąż jeszcze nie nazywa się uczuć otwarcie. Doprowadzona do szału matka prędzej krzyknie: “Do grobu mnie wpędzicie!” niż “Naprawdę jestem na was zła!”. Ten drugi komunikat jasno określa negatywną emocję, podczas gdy pierwszy może być dla dzieci abstrakcyjny i nie wywoła pożądanego skojarzenia. Tak samo należy wyrażać pozytywne odczucia.
Niektórym ludziom zdaje się, że dzieci się tylko bawią, zużywając mnóstwo energii i generując wiele wrzasku. Tymczasem zabawa maluchów to nauka i praca w jednym. Uczą się w ten sposób zachowań w grupie, poznają świat i podstawy rządzących nim praw. Odpowiednio dobrane zabawki mogą więc z powodzeniem pomóc im w rozwijaniu inteligencji emocjonalnej i empatii.
To pierwsze, co przychodzi na myśl. Dzieci decydują między sobą kto ma odegrać np. rolę sklepikarza, a kto klienta, kto lekarza, a kto pacjenta. Tego rodzaju zabawa wymusza interakcje interpersonalne, oparta jest na współdziałaniu i na trafnym odgadywaniu intencji pozostałych uczestników.
Wbrew pozorom, zabawki nie tylko dla dziewczynek. Każde dziecko, niezależnie od płci, dbając o zabawkę i o jej wyimaginowane potrzeby, próbuje się wczuć w jej położenie. Przykrywa lalkę kocykiem, bo może jej zimno. Przytula misia, żeby się nie bał. Takie zabawy to niesamowity trening empatii.
Przy tego rodzaju grach interakcja z innymi jest koniecznością. Dziecko uczy się podstaw współdziałania z innymi, od czekania na swoją kolej, po dostosowywanie się do zasad gry. Oczywiście nie da się w żadną planszówkę zagrać w całkowitym milczeniu, dlatego jest to świetny pomysł na rodzinny wieczór pełen emocji i ich wyrażania.
Choć można rozwinąć empatię poprzez zabawę, należy pamiętać jedno: jest to element uzupełniający. Żadna, nawet najdroższa zabawka nie zastąpi przytulenia i wyrażenia uczuć przez rodziców, oraz spędzonego z nimi wspólnie czasu.
